Biết có đoàn cán bộ Ban liên lạc truyền thống Đại đoàn Đồng bằng – Sư đoàn 320 về huyện dự Lễ tưởng niệm và Khánh thành nhà bia Di tích lịch sử chiến tranh  điểm cao 1015- 1049, chúng tôi được giới thiệu đến gặp Trung tướng Khuất Duy Tiến - Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, đồng thời cũng nguyên là Trung đoàn trưởng Trung đoàn 64, Sư 320 – người trực tiếp chỉ huy trận đánh điểm cao 1015 (Sạc ly) hơn 40 năm về trước. Ông cũng là người đứng đầu trong Ban liên lạc có công vận động xây dựng nhà bia tưởng niệm 1015 và 1049. Trước mắt chúng tôi là người lính già, với gương mặt đôn hậu. Năm nay, dù đã bước sang tuổi 87 nhưng ông vẫn còn nhanh nhẹn và minh mẫn lắm. Khi biết chúng tôi có ý định tìm hiểu về trận đánh cứ điểm Sạc ly năm 1972, ông bồi hồi kể lại từng chi tiết gắn bao kỷ niệm vui buồn của chiến tranh. Ngày ấy Mặt trận Tây Nguyên giao cho Sư đoàn 320 giải quyết hai căn cứ quan trọng là 1049 (Đel ta) và 1015 (Sạc ly). Trung đoàn 52 do Thiếu tá Hồ Hải Nam, Trung đoàn trưởng chỉ huy tấn công căn cứ Đel ta, còn Trung đoàn 64 do ông chỉ huy tấn công căn cứ Sạc ly. Sáng sớm ngày 12.4.1972, các cuộc tấn công liên tục diễn ra bằng pháo kích và bộ binh của ta vào cứ điểm Sạc ly do Tiểu đoàn dù 11, Lữ đoàn dù II của địch chốt giữ. Đây là Tiểu đoàn thiện chiến, còn được mệnh danh là “Song kiếm trấn ải” của quân đội Việt Nam Cộng hòa. Trong 3 ngày giao chiến khốc liệt, giằng co, Sạc ly cháy ngùn ngụt vì những đợt bom B52 và bom hủy trận địa của địch, nhưng các mũi tấn công của ta vẫn không chùn bước. Chiều tối ngày 14.2 quân ta đã hoàn toàn làm chủ căn cứ Sạc ly. Đây là trận đánh đầu tiên của Sư đoàn 320 ở Tây Nguyên, chúng ta tiêu diệt gọn một tiểu đoàn dù của địch. Chỉ vài ngày sau khi Sạc ly thất thủ, ngày 24 tháng 4 năm 1972, quân ta đồng loạt chiếm căn cứ Đăk tô - Tân cảnh (bản doanh Bộ Tư lệnh hành quân Sư đoàn 22 ngụy) và sân bay Phượng Hoàng.

Đang hào hứng kể, bỗng dưng giọng ông Tiến nghẹn lại. Khóe mắt ông đỏ hoe. Thắng lợi đấy, nhưng xót lắm! Hơn 200 cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn 64 hy sinh. Và Trung đoàn 52 bạn, thương vong cũng gần chừng ấy! Phần lớn những cán bộ, chiến sỹ hy sinh khi tuổi đời mới chỉ 18, đôi mươi, chưa lập gia đình. Đó là chưa nói đến bên kia đối phương, thương vong cũng chừng ấy. Họ cũng là người Việt Nam – Máu đỏ da vàng. Nếu không có chiến tranh, những người lính của ông đã trở thành những kỹ sư, bác sĩ, giáo viên…hàng ngày sum vầy bên con cháu.

Chiến tranh đã lấy đi tất cả! Tuổi thanh xuân, ước mơ, khát vọng… và cả quyền được sống. Nhưng nỗi đau lớn hơn hết, và cũng khiến những cựu chiến binh như ông đau đáu, trăn trở - Đó là trên dãy Sạc ly, đâu đó vẫn còn xương thịt đồng đội chưa được tìm thấy. Nói đến đây ông Tiến nghẹn lại - Mình đang còn nợ đồng đội một ân tình.

(Bia tưởng niệm trên đồi Sạc ly)

Và rồi ý tưởng xây dựng công trình Bia tưởng niệm chiến tích tại điểm cao 1015 và 1049 được hình thành. Sau khi được tỉnh Kon Tum và huyện Sa Thầy đồng ý và tạo điều kiện, cuối năm 2017 Ban liên lạc truyền thống Đại đoàn Đồng bằng – Sư đoàn 320 đã bắt tay vào việc xây dựng công trình. Hai tấm Bia đá trọng lượng mỗi tấm gần 2 tấn được vận chuyển từ Nghệ An vào, hàng chục tấn vật liệu được vận chuyển từ Thị trấn Sa Thầy lên, cùng với gần 30 con người  đều là các cựu chiến binh của Sư đoàn 320 trực tiếp thi công. Không quản khó khăn, gian khổ, sau gần 4 tháng  xây dựng công trình Bia tưởng niệm chiến tích tại điểm cao 1015 và 1049 được hoàn thành. Nói đến đây, ông Tiến lại nghẹn ngào: Tất cả đều làm bằng tiền và công sức đóng góp của các cựu chiến binh. Người nhiều gần 500 triệu đồng, người ít 500 ngàn đồng. Đặc biệt có cựu chiến binh mặc dù mắc bệnh hiểm nghèo, không biết sống chết ngày nào vẫn tình nguyện lên Sạc ly để tham gia thi công cùng với đồng đội. Anh em nói với nhau: “Tiền có thể mua được nhiều thứ, nhưng không thể mua được tình cảm, ân tình của đồng chí, đồng đội - Dù có tiền nhưng không có tấm lòng thì cũng không thể làm được”. Và hôm nay khi những nhà Bia tưởng niệm chiến tích trên đỉnh Sạc ly và Đen ta đã hoàn thành, dù chưa trả hết món nợ ân tình với đồng đội, nhưng các cựu chiến binh Ban liên lạc Sư đoàn 320 cũng đã phần nào vơi đi day dứt với những người đã khuất.

                Hôm nay, đứng dưới chân nhìn lên dãy Sạc ly vào mỗi buổi tối, thấy ánh đèn năng lượng mặt trời từ hai nhà Bia tưởng niệm tỏa sáng; mỗi người chúng ta càng tự hào và mãi mãi tri ân công lao của các Anh hùng liệt sĩ. Máu của họ đổ xuống để đất Mẹ được xanh tươi.